De Hommel

Bouwjaar: 1879 Eigenaar: Gemeente Haarlem

Hij is in herbouwd in 1973.

De Grote en Kleine polders werden tot 1813 afzonderlijk bemalen. Gaan dan verder als de Verenigde Grote- en Kleine Polders.
De kleine polder werd bemalen door een molen die stond aan de overkant van de in 1847 gereed gekomen ringvaart. De huidige molen is gebouwd in 1879

Tot 1944 blijft hij in bedrijf. Een gedeelte van de polder werd gedurende de 2e wereldoorlog onder water gezet. Na de oorlog komt er een stalen vijzel met een elektromotor. Die draait daarmee tot 1964.

Ten gevolge van blikseminslag brandt hij in 1967 af. Hij wordt in 1973 herbouwd. Dan komt de eerste vrijwillige molenaar.

De molen verzakt ernstig. In 1990 wordt de fundering hersteld.

Technische gegevens:

Molen De Hommel

Soort molen: poldermolen
Type molen: achtkante boven kruier en grondzeiler
Constructie: hout, bekleed met riet
Bovenas: gietijzer
Opvoerhoogte: 1,25m
Wiekvorm: oud Hollands
Gevlucht: 16,15m
Kruiwerk: neuten, staart en kruirad
Vang: Vlaams, vangbalk en pal
Maalvaardig: nee, maar wel draaivaardig

Deze molen is een poldermolen die in het verleden er voor moest zorgen dat het water niet te hoog kwam in de achter liggende "Groote- en kleine polders".

Ze doet al lang niet meer als zodanig dienst. Wel is gebleven, voor Holland zo typerend, het weidelandschap waarin weidevogels te vinden zijn.

De strijd tegen het water gaat in ons land heel ver in de geschiedenis terug. In de 14e eeuw komt de landwinning op gang en worden de eerste molens, wipmolens, gebruikt voor het uitmalen van water. In de 17e eeuw wordt de achtkante binnenkruier in gebruik genomen. Dit met name in Noord-Holland, waar de grote inpolderingen, zoals de Beemster, de Schermer enz. op gang komen.

Een man als Leegwater is hierbij een bekende naam. Om het water op te kunnen voeren zijn er twee systemen. Het scheprad en de vijzel. Het scheprad was er het eerst. Hiermee kan het water hooguit 1,5m worden opgevoerd, met een vijzel kan dat wel tot circa 4,00m. Een groot verschil dus.

trapsgewijs moesten worden opgesteld. Eerst werd een ringvaart rond de te bemalen polder aangebracht. Vervolgens werd het eerste stuk uitgemalen door een aantal molens. In het drooggevallen stuk kwamen slootjes voor de afvoer van water. Voor het volgende deel kwam weer een ringvaart en zo verder.

We keren terug naar de Hommel.

De officiële naam is de molen van de Vereenigde Groote- en Kleine polders onder Haarlemmerliede en Spaarnwoude.
Dit molentype is een achtkante boven-buitenkruier. Hij is gemaakt van hout met een rieten bekleding, heeft een Oud-Hollands wieksysteem (twee wieken). Elke wiek bestaat uit een stalen roede, houtwerk en twee zeilen.
Hij was voorzien van een vijzel die een opvoerhoogte had van ca. 1,25m.

Aan de achterzijde van de molen ziet u vanaf de kap tot vlak boven de grond een lange zware balk, de staartbalk (7) . Onder aan de staartbalk zit het kruirad(8).
Met het losse eind van de kruikabel, die is opgewonden om de as van het rad, kan de molenaar de molenkap laten draaien. Hij legt de lus aan het losse end om een van de acht kruipalen, die om de molen staan en windt de kabel op. Deze trekt nu de kap naar de paal toe. Zo kan de molenkap van paal tot paal getrokken, geheel draaien. De molenaar draait net zo lang tot de wieken recht op wind staan. Op de wieken kunnen zeilen worden uitgerold. Wanneer er weinig wind is, worden alle vier de zeilen voorgelegd, maar bij veel wind zal de molenaar minder zeil aanbrengen. Een constante snelheid is het beste en dat kan met meer- of minder zeil worden aangepast.

Om de wieken stil te zetten is er om het grote bovenwiel een houten band gemaakt, de vang (3) genaamd. Deze kan om het bovenwiel worden vast getrokken. Hiervoor is een vernuftige balansconstructie bedacht, die bestaat uit een zware balk (de vangbalk 11), als contragewicht. De molenaar kan deze balk van buiten de molen op- en neer trekken. Dat doet hij met de vangstok (12), een uit de molenkap stekende lange balk, die binnen met een ketting aan het losse eind van de vangbalk vast zit.
Door de vangstok via een touw (vangtouw 13) omhoog te trekken en te laten zakken over een haak of op een klos, komt de vang los van het bovenwiel en kunnen de wieken gaan draaien.
In omgekeerde volgorde worden de wieken vast gezet.

De kap.

Aan de bovenas (1) zitten aan de buitenzijde de wieken. Binnen zit het bovenwiel (2) waarin kammen zitten waarmee de koningsspil (9) in beweging kan worden gebracht. Deze spil laat vervolgens de vijzel of het scheprad draaien. Om de molenkap makkelijk te kunnen draaien zijn in de meeste molens rollen (10, het kruiwerk) aangebracht. Na de brand zijn die niet meer terug gebracht in de Hommel. Hier zijn het houten klossen (neuten) waarover de kap schuift.